رفع نشتی لوله پنج لایه و پلی اتیلن
معمولاً با خشککردن سطح و مشاهدهی مجدد، میتوان محل دقیق نشتی را پیدا کرد. اگر نشتی در اتصالات باشد، باید اتصال را باز کرده و مجدداً با نوار تفلون یا واشر جدید ببندید.
در صورتی که خود لوله آسیب دیده باشد، قسمت معیوب را با قیچی مخصوص برش داده و با رابط یا کوپل جدید جایگزین کنید. برای نشتیهای جزئی نیز میتوان از چسب مخصوص لوله پنج لایه یا حرارت کنترلشده برای آببندی موقت استفاده کرد.
نکته مهم این است که لوله پنج لایه و لوله پلی اتیلن هر دو از خانواده لوله و اتصالات پلیمری هستند و به دلیل مقاومت بالا، وزن کم و عمر طولانی، در سیستمهای لولهکشی ساختمانی و صنعتی کاربرد گستردهای دارند.
رفع نشتی لوله پنج لایه
لوله پنج لایه (PEX-AL-PEX) از ترکیب پلی اتیلن و آلومینیوم ساخته شدهاند و به دلیل دوام بالا، مقاومت در برابر فشار و زنگزدگی، در سیستمهای آبرسانی و گرمایش بسیار رایجاند. و یکی از برندهای مطرح در این زمینه، لوله و اتصالات نیوپایپ است.
با این حال، در اثر نصب نادرست، ضربه، انبساط حرارتی یا خوردگی اتصالات ممکن است نشتی ایجاد شود. نحوه رفع نشتی بسته به نوع اتصال و میزان آسیب متفاوت است.
🔹 رفع نشتی لوله پنج لایه با اتصال کوپلی (پیچی)
اتصال کوپلی از پرکاربردترین روشها در لولهکشی پنج لایه است که بهصورت مکانیکی با مهره و حلقه فشاری آببندی میشود.
روش رفع نشتی در این نوع اتصال معمولاً ساده و بدون نیاز به ابزار خاص است:
بررسی و باز کردن مهره اتصال با آچار مخصوص کوپلی
اطمینان از سالم بودن اورینگ (O-ring) داخلی و در صورت نیاز تعویض آن
تمیز کردن کامل سطح لوله و بدنه اتصال از هرگونه رسوب یا پلی اتیلن سوخته
قرار دادن مجدد لوله در جای خود و بستن مهره تا رسیدن به گشتاور مناسب
در صورت خرابی حلقه یا رزوه، تعویض کامل اتصال کوپلی توصیه میشود
🔹 رفع نشتی لوله پنج لایه با اتصال پرسی استاندارد
اتصال پرسی با دستگاه پرس مخصوص انجام میشود و از لحاظ دوام و آببندی، از نوع کوپلی مطمئنتر است. اما در صورت نشتی، تعمیر نیازمند دقت بالاست:
ابتدا محل نشتی را دقیق شناسایی کنید (درز پرسی یا ترک در لوله)
در صورت وجود نشتی از محل پرس، باید اتصال پرسی بریده و مجدداً پرس جدید نصب شود
از فک پرس استاندارد و متناسب با برند لوله استفاده کنید (U, TH, H و …)
کنترل کنید که حلقه استیل پرسی در جای درست و کامل فشرده شده باشد
پس از نصب مجدد، سیستم را تحت فشار تست کنید تا از عدم نشتی اطمینان حاصل شود
🔹 رفع نشتی لوله پنج لایه با چسب اپوکسی مخصوص لوله (روش موقتی)
در شرایطی که امکان برش و تعویض سریع وجود ندارد (مثلاً در دیوار یا کف تمامشده)، از چسب اپوکسی میتوان بهصورت موقت استفاده کرد.
محل نشتی را خشک و کاملاً تمیز کنید (بدون چربی و رطوبت)
دو جزء چسب اپوکسی را مخلوط کرده و روی ترک یا سوراخ بمالید
اجازه دهید چسب حداقل ۲ تا ۴ ساعت خشک شود
این روش فقط موقتی است و برای فشار بالا مناسب نیست؛ در اولین فرصت باید اتصال یا بخش معیوب تعویض شود
🔹 رفع نشتی لوله پنج لایه با نوار آببندی تفلون و مهره جدید
اگر نشتی از محل اتصال رزوهای باشد، میتوان با باز کردن مهره و تعویض نوار تفلون آن را برطرف کرد.
باز کردن مهره و تمیز کردن کامل رزوه از تفلون یا مواد قبلی
پیچیدن نوار تفلون با حداقل ۶ تا ۸ دور در جهت رزوه
بررسی سالم بودن رزوه و در صورت خوردگی، تعویض مهره یا تبدیل
بستن مجدد با گشتاور مناسب (نه خیلی سفت، نه شل)
تست نهایی با آب فشار پایین برای اطمینان از آببندی
رفع نشتی لوله پلی اتیلن
لوله پلی اتیلن با وجود دوام بالا، ممکن است بهدلیل فشار، ترک یا آسیب مکانیکی دچار نشتی شوند. رفع نشتی آنها نیاز به روشهای دقیق و ابزار مناسب دارد تا بدون آسیب به ساختار لوله، جریان آب یا گاز به حالت ایمن و پایدار بازگردد.
🔸 رفع نشتی لوله پلی اتیلن با کمربند تعمیراتی (Clamp)
کمربند تعمیراتی یا “Repair Clamp” یکی از سریعترین و ایمنترین روشهای موقتی یا نیمهدائمی برای رفع نشتی در لولههای پلی اتیلن است. این قطعه شامل یک بدنه فلزی یا پلی اتیلنی مقاوم به فشار است که با واشر لاستیکی آببند، دور ناحیه نشتی نصب میشود و مانع خروج سیال میگردد.
نکات تخصصی:
مناسب برای لولههای با فشار کاری پایین تا متوسط (معمولاً تا ۱۰ بار)
نیازی به قطع جریان یا برش لوله ندارد
نصب سریع در محل نشت حتی در شرایط مرطوب
در مواردی که ترک یا سوراخ کوچک باشد، کارایی بسیار بالا دارد
گزینهای اقتصادی برای تعمیرات فوری در خطوط انتقال آب شهری و کشاورزی
🔸 رفع نشتی لوله پلی اتیلن با جوش حرارتی باتفیوژن (Butt Fusion)
در روش جوش حرارتی یا باتفیوژن، دو انتهای لوله پس از برش و تراز دقیق، با حرارت یکنواخت تا دمای ذوب نرم میشوند و سپس با فشار کنترلشده به هم فشرده میگردند تا اتصال یکپارچهای ایجاد شود. این روش یکی از استانداردترین شیوههای تعمیر و اتصال دائم لولههای پلی اتیلن است.
نکات تخصصی:
نیاز به دستگاه جوش باتفیوژن با کنترل دما و فشار
بهترین عملکرد برای لولههایی با قطر بالاتر از ۶۳ میلیمتر
ایجاد اتصال همجنس با لوله، بدون نقطه ضعف مکانیکی
در محلهایی که امکان قطع و تعویض مقطع وجود دارد، ایدهآل است
باید توسط اپراتور مجرب و با کنترل دقیق زمان و دما انجام شود
🔸 رفع نشتی لوله پلی اتیلن با جوش الکتروفیوژن (Electrofusion)
در جوش الکتروفیوژن، از اتصالات دارای سیمپیچ مقاومتی داخلی استفاده میشود که با عبور جریان الکتریکی، حرارت تولید کرده و پلی اتیلن اطراف خود را ذوب میکند. این فرآیند باعث اتصال یکنواخت و بسیار مقاوم بین لوله و اتصال میشود.
نکات تخصصی:
روش بسیار دقیق، استاندارد و مورد تأیید شرکتهای گاز و آبرسانی
مناسب برای محیطهای با دسترسی محدود یا نیاز به اتصال دقیق
نیازمند دستگاه جوش الکتروفیوژن با ثبت داده (Data Logger)
اتصال حاصل دارای استحکام برابر با خود لوله است
حساس به تمیزی سطح و شرایط محیطی هنگام نصب
🔸 رفع نشتی لوله پلی اتیلن به وسیله جوش زینتی (Saddle Fusion)
جوش زینتی یا “Saddle Fusion” زمانی به کار میرود که نشتی در بخش جانبی یا نیاز به انشعاب از لوله وجود دارد. در این روش، زین یا اتصالات زینی شکل با حرارت به سطح لوله ذوب و متصل میشوند تا یک اتصال فرعی یا پوشش آببند ایجاد شود.
نکات تخصصی:
مناسب برای نشتیهای جانبی یا ایجاد انشعاب جدید
نیازمند ترازبندی دقیق و کنترل دما
مقاومت بالا در برابر فشار و ضربه پس از سرد شدن کامل
در پروژههای شبکه توزیع آب کاربرد وسیعی دارد
در سایزهای مختلف (زینی جوشی یا الکتروفیوژن) قابل استفاده است
🔸 رفع نشتی لوله پلی اتیلن با استفاده از چسبهای مخصوص
در برخی شرایط اضطراری یا برای لولههای کمفشار، از چسبهای صنعتی مخصوص پلی اتیلن استفاده میشود. این چسبها معمولاً پایه اپوکسی یا رزین اصلاحشده دارند که پس از پخت، سطحی مقاوم و ضدنشت ایجاد میکنند.
مناسب برای نشتیهای کوچک در لولههای کمفشار
باید سطح لوله تمیز، خشک و عاری از چربی باشد
ماندگاری محدود نسبت به روشهای جوشی
در مناطق بدون امکان جوشکاری قابل استفاده است
زمان پخت چسب (Curing Time) باید دقیقاً رعایت شود
🔸 رفع نشتی لوله پلی اتیلن با استفاده از ماسوره الکتروفیوژن
ماسوره الکتروفیوژن نوعی اتصال الکتروفیوژن است که برای تعمیر بخشهای بریدهشده یا دارای نشتی استفاده میشود. این قطعه با اعمال جریان برق، ناحیه اطراف خود را ذوب کرده و اتصال کاملاً آببند و مقاومی ایجاد میکند.
نکات تخصصی:
امکان تعمیر دقیق بدون نیاز به تعویض طول زیاد لوله
مقاومت مکانیکی و حرارتی بالا
مناسب برای خطوط گاز و آب فشار قوی
نیازمند دستگاه مخصوص جوش الکتروفیوژن
رعایت فاصله خنکسازی (Cooling
دلایل نشتی در لوله های پنج لایه و پلی اتیلن
لولههای پنج لایه (PEX-AL-PEX) و لولههای پلی اتیلن (PE) هر دو از پرکاربردترین انواع لولهها در سیستمهای تأسیسات ساختمانی هستند. با وجود مقاومت بالا در برابر خوردگی، فشار و دما، در اثر عوامل مکانیکی، شیمیایی یا اجرایی ممکن است دچار نشتی شوند. شناخت دقیق علت نشتی برای جلوگیری از خسارات بعدی و افزایش طول عمر سیستم اهمیت زیادی دارد.
دلایل رایج نشتی:
نصب غیر اصولی: خم شدن بیش از حد، استفاده از اتصالات غیراستاندارد یا عدم پرس صحیح اتصالات در لولههای پنج لایه.
کیفیت پایین اتصالات یا لولهها: استفاده از برندهای بیکیفیت باعث ترکهای مویی، تغییر قطر و نشتیهای تدریجی میشود.
افزایش دمای سیال یا فشار بیش از حد طراحی: در سیستمهای گرمایش مرکزی و پکیجها، بالا رفتن دما و فشار میتواند به جدارهی داخلی آسیب بزند.
واکنشهای شیمیایی و الکتروشیمیایی: در صورت مجاورت با فلزات دیگر یا محیطهای اسیدی و قلیایی، خوردگی گالوانیکی در اتصالات ممکن است رخ دهد.
ضربه مکانیکی یا نشست ساختمان: حرکت سازه، انقباض و انبساط حرارتی، یا فشار خارجی (مثلاً در کف یا دیوار) میتواند به ترک یا باز شدن اتصال منجر شود.
نشتی در محل اتصال به تجهیزات: نقاطی مانند کلکتور، شیرآلات و پکیجها به دلیل لرزش یا انبساط حرارتی مستعد نشتی هستند.
فرسودگی اورینگها و واشرها: در اتصالات پرسی یا رزوهای، پس از چند سال استفاده، اورینگها خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهند.
روشهای تشخیص نشتی لوله های پنج لایه و پلی اتیلن
برای تشخیص دقیق نشتی، از روشهای تست فشار و ابزارهای تخصصی استفاده میشود تا بدون تخریب، محل مشکل شناسایی گردد.
روشها:
• تست فشار: کاهش فشار یعنی نشتی وجود دارد.
• دستگاه صوتی: تشخیص صدای نشت در لوله.
• دوربین حرارتی: شناسایی اختلاف دما در محل نشتی.
• گاز ردیاب: تزریق گاز و تشخیص خروج آن با سنسور.
• علائم ظاهری: لکه رطوبت، بوی نم یا افت فشار آب.
